70 yıllık İtfaiye’den “İzmir Kent Müzesi ve Arşivi”ne...
İzmir'e 70 yıldır hizmet veren Çankaya'daki tarihi “İtfaiye” binası işlev değiştirerek, “Kent Müzesi ve Arşivi”ne dönüşüyor...İtfaiye ise Yenişehir'de yaptırılan yeni merkezine taşınacak. Tarihi bina, Kent Müzesi olarak hizmet verebilmesi için restore ettiriliyor... 1930-32 yılları arasında inşa edilen ve birinci derece tarihi eser olarak 1988 yılında tescillenen, itfaiye hizmet merkezi olarak tasarımlanmış bina, erken cumhuriyet dönemi mimarisinin özelliklerini taşıyor ve yine o yıllarda inşa edilen ender betonarme yapılar arasında yer alıyor. 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız itfaiye merkezi olarak hizmet veren bina şimdi İzmirli’lere yeni işleviyle başka bir hizmet vermeye hazırlanıyor: “Kentsel hafıza kaybını önleme merkezi” ya da “İKEMA"= İzmir Kent Müzesi ve Arşivi”...
Müzenin amaçlarının başında toplumsal bilincin gelişmesi, estetik kaygının yerleşmesine katkı koymak geliyor. Ayrıca bu Müze, İzmirliler'i klasik müze ve kütüphanenin tekdüzeliğinden kurtaracak. Müzeyi ziyaret edenler, geçmişi eğlenerek araştırma ve öğrenme imkanı bulacaklar. Çünkü İzmir kent müzesi, insanların tüm duyularına hitap edecek şekilde tasarlanıyor ve günümüz teknolojisinin tüm olanaklarından yararlanılarak, sunulan içeriğin sürekli değişmesi planlanıyor...
Kent Müzesi ve Arşivi’nin anlamı...
Çarpık kentleşme, tarihsel ve kimlikli dokunun korunamaması ve göçlerle gelen yeni kentlilerin kentle bütünleşmelerindeki yetersizlikler, canlı, devingen ve sürekli değişen yerleşim birimleri olan kentlerde çeşitli sorunlar yaratıyor. İzmir, bu sorunlardan en önemlisinin “kent sakinlerinin kentle ilişkisindeki kopukluk” olduğundan hareket etmiş. Kuşakların ürettiği kültürel birikimi, kendinden sonrakine aktaramadığını, bunun da kentsel “hafıza kaybı”na yol açtığını görerek, İzmir’de yaşayanların kente “aidiyet bağı”nı güçlendirmek için etkin bir araç olarak “Kent Müzesi ve Arşivi” kurulmasına karar verilmiş. Kent müze ve arşivleri yerel ölçekte ilk kez 19. yüzyılda, kültürel, ulusal kimlik ve hemşehrilik ruhu yaratmaya gereksinim duyan ABD’de görülmekle birlikte, ulusal ölçekli kurumlar olarak Avrupa’da eskiden beri bulunuyordu. Son 30 yılda, iktidarın yerelleşmesi sürecinde kent müzeleri ve arşivleri de tıpkı, temizlik, aydınlatma, yol yapımı gibi bir kentsel hizmet kurumu olarak algılanmaya başladılar. Ülkemizde de bu kavram ilk kez Tarihi Kentler Birliği’nin geçen ay çıkardığı “Yönerge” ile kurumsallaştırılmaya başlandı. Aynı tarihte Dr. Sabri Yetkin ve Dr. Fikret Yılmaz da İzmir projesinin sunumunu yapmışlardı...(Bkz. TKB web-kütüğü Kent Müzeleri sayfası).
Arşiv: Kentin Hafızası ve bir potansiyel geçim kaynağı...
Dr. Sabri Yetkin ve Dr. Fikret Yılmaz tarafından yazılan “İtfaiyeden Kent Müzesi Ve Arşivi”ne başlığını taşıyan proje tanıtım kitabında İtfaiye binası ile yapılacak müzenin “bilimsel künyesi” çıkarılmış. Yetkin ve Yılmaz, kurulacak arşivin yalnızca “kentin hafızası” olmakla kalmayıp, “tarih, sanat tarihi, mimar, etnografya, arkeoloji v.b. sosyal bilimler bağlamında uluslararası entellektüel ilginin de adresi olabileceğini” vurguluyorlar. Bu, bilgi endüstrisi toplumuna geçmeye çalışan Avrupa için de çok anlamlı bir potansiyel kaynak demek oluyor. Bilgi endüstrisinin “ürünü”, yani “içerik” artık İzmir’de! Şimdiden bazı belgelerin dijital ortama aktarılması için başlanan çalışmalar da son derece umut verici...
(Bkz. Taranarak, dijital ortama aktarılan ve bu esnada “temizlenen” belgeler:)
İzmir Kent Arşivi’nde neler olacak?
Tarama, mikrofilm, fotokopi vb. kopyalama yöntemleriyle derlenen:
Bunlara paralel olarak bir “İzmir Kent Tarihi Kitabı”, Sözlü Tarih Çalışmaları, İzmir Belgeselleri, Aile Tarihleri, Kent Maketleri de gerçekleştirilmesi planlanan projelerden bazıları...
İzmir Liseleri Kent Tarihi Konferansları: “İzmirliseli”
İzmir Büyük Şehir Belediyesi ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü arasında imzalanan protokolun ardından uygulamaya geçirilen, bu projeyle temel başlıkta örtüşen, yerel tarih bilincini yaygınlaştırmayı hedefleyen ve “İzmirliseli” diye anılan “İzmir Liseleri Kent Tarihi Konferansları” yoluyla gençler şimdiden kentleri ile ilgili “eğitim” almaya başlamışlar... Bu çalışma bu yıl 20 lisenin 9. sınıflarında devam edecek... Sayısı 30’u bulan “Kent Kitaplığı” serisi ve periyodik “Kent Kültürü Dergisi” de bu bağlamda yine önemli bir altyapı oluşturuyor....
Altyapı da buna göre tasarımlanıyor...
3592 m2 arazi üzerine 1024 m2 inşaat alanlı ve üç kattan oluşan itfaiye binasında yapılacak restorasyon çalışmalarından sonra zemin katın doğu cephesinde giriş holü ve danışma - santral odası, müzik odası, drama odası ve kulisi, tuvaletler ve idari oda bulunacak.
İtfaiye araçlarının bulunduğu 434 m2 ve yüksek tavanlı orta bölüm sergi salonu ve depo olarak düzenlenecek.
İkinci kat sergi salonu olarak restore edilecek. Burada, İzmir'in tarihini yansıtacak her türlü obje sergilenecek. Ayrıca çalışma odaları, bir toplantı odası ve kitap odası da yer alacak.
Üçüncü katta ise iki büyük kitap odası, 350 metrekarelik bir çalışma odası, iki yönetici, sekreter ve bekleme odası, bilgi işlem mikrofilm ve digital kayıt odaları bulunacak. İzmir ile ilgili her türlü bilgi, belge ve fotoğraf mikrofilmler ve bilgisayar CD'lerine kaydedilerek saklanacak....
